منوپوز یا یائسگی

منوپوز یا یائسگی

یائسگی یک حالت طبیعی برای تمامی زنانی است که مسن می شوند. این اصطلاح برای تعریف تمامی 

تغییراتی که یک خانم در این مرحله زمانی تجربه میکند، بکار می رود.

علت یائسگی

یک فرد مونث با تعداد معینی تخمک که در تخمدانهایش ذخیره شده است ، به دنیا می آید.تخمدانها همچنین تولید هورمون های استروژن و پروژسترون را می کنند که پریود و تخمک گذاری را تنظیم می کنند.یائسگی در زمانی رخ می دهد که تخمدانها بطور کامل از تخمک تخلیه شده باشند و هیچ میزان تحریکی از طرف هورمونها منجر به کار کردن آنها نمی شود.

یائسگی بطور معمول بین سنین 45 – 55 سال رخ می دهی و یک بخش طبیعی از روند مسن شدن زنان است. برخی از خانم ها بر اثر عمل جراحی خارج کردن رحم ( هیسترکتومی ) ویا صدمه به تخمدانها دراثر شیمی درمانی و نیز بعضی بیماری ها و ژنتیک ممکن است که دچار یائسگی زودرس شوند. کلا به یائسگی قبل از سن 45 سال ، یائسگی زودرس می گویند .یائسگی طبیعی  شامل سه مرحله می باشد. در مرحله قبل از یائسگی که حدودا 4-5 سال قبل از یائسگی شروع می شود . در این مرحله هورمون های زنانگی مثل هورمون استروژن و پروژسترون رو به کاهش می گذارند و در نتیجه پریودهای فرد دچار نامنظمی از قبیل حذف برخی از پریودها ونیز تغییراتی در میزان شدت  و یا طول پریود می شوند.مرحله بعدی یائسگی می باشد که با عدم وجود پریود به مدت 12 ماه کامل ، تعریف می شود.مرحله سوم مرحله پس از یائسگی می باشد 

که بسیاری از عوارض پریود در این مرحله رخ می دهند.

علائم یائسگی

بسیاری از خانمهایی که یائسه می شوند ، گرگرفتگی (Hot Flash)  را تجربه می کنندکه یک احساس ناگهانی از گرما است که از سر و صورت فرد شروع و به سایر قسمت های بدن گسترش می یابد و در خیلی 

از مواقع با تعریق همراه است.

سایر نشانه های یائسگی عبارتند از :

   پریودهای نامنظم و عدم فقدان پریود دورهای ( حین دوره انتقالی به یائسگی )

   اختلالات خواب و خلق و خو

   احساس تحریک پذیری و افسردگی

   احساس تپش قلب

   سردردها   

   دردهای مفصلی و عضلانی

   کاهش میل جنسی

   مشکلات کنترل ادراری

   خشکی واژن

   مشکلات حافظه و عدم تمرکز

   خارش و خشکی پوست

   کاهش ضخامت مو و ریزش مو

   افزایش وزن

   احساس حساسیت در سینه ها

البته تمامی خانم هایی که یائسه می شوند دچار این علائم نمی شوند و از طرفی دیگر وجود هر کدام از این علائم به غیر از یائسگی ممکن است که علل دیگری داشته باشد. لذا توصیه می شود که این افراد به محض بروز هر کدام از این علائم به پزشک مراجعه و بررسی شود.

من چگونه بدانم که وارد دوران یائسگی شده ام ؟

وقتی که شما علائم یائسگی را دارید ، به پزشک مراجعه  کنید . او با یک آزمایش هورمونی خون ساده با تعیین دو هورمون  FSH و استرادیول در خون شما ، احتمال وجود یائسگی را مشخص می کند.در زنان یائسه سطح هورمون FSH  افزایش و سطح هورمون استرادیول کاهش می یابد.

علاوه بر آن ، دیواره های واژن شما ممکن است که خشک و نازک شده باشد (بدلیل کاهش هورمون استروژن ) که این حالت آتروفی واژن نامیده می شود. پزشک شما می تواند این تغییرات را حین معاینه لگن و همچنین حین آزمایش پاپ اسمیر مشاهده کند. این اهمیت دارد که شما زمان های شروع و ختم پریودتان را یادداشت نموده و به پزشکتان بگوئید. الگوی پریود شما به همراه سایر علائم و آزمایشات به پزشک برای تشخیص قطعی یائسگی کمک می کند.

مشکلات طبی دراز مدت بر اثر یائسگی

فقدان هورمون استروژن در جریان یائسگی می تواند منجر به یک سری مشکلات طبی شود که در خانم های 

یائسه شایعند.پس از یائسگی خانمها بیشتر احتمال دارد که از این موارد زیر رنج ببرند :

  -   پوکی استخوان یا استئوپروز

  -  بیماری های قلب و عروق

  -  بی اختیاری ادراری

  -   اختلال در عملکرد مغزی ( افزایش خطر ابتلا به آلزایمر )

  -  کاهش قدرت الاستیسیتی پوست ( افزایش چین و چروک )

  -   کاهش قدرت عضلانی

  -  تغییرات در بینائی مثل کاتاراکت ( آب مروارید ) و دژنراسیون ( استحاله ) ماکولای چشم

و برای کاهش خطر ابتلا به این موارد ، درمان هایی برای خانم یائسه وجود دارد.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

این مهم است که شما در حین سالهای میانی زندگیتان که احتمال یائسگی وجود دارد ( حتی قبل از بروز یائسگی ) تحت نظر پزشک خود باشید تا  یک سری پیشگیریها را برای بیماری هایی که در دوران یائسگی بروز می کنند در مورد شما بکار ببرد.

اگر شما پریودتان به تاخیر افتاده است و هنوز مطمئن نیستید که یائسه شده اید یا خیر ، پزشک در ابتدا یک معاینه لگن انجام می دهد و اگر لازم باشد آزمایشات بارداری و تیروئید و هورمون های زنانگی را درخواست می کند.

همیشه به خاطر داشته باشید که در مورد خونریزی پس از یائسگی مراجعه به پزشک متخصص زنان ، جهت بررسی از نظر احتمال وجود بیماری سرطان رحم ضروری است.

عوارض یائسگی

عوارض قلبی – عروقی: وقتی که میزان هورمون استروژن کاهش می یابد ، احتمال خطر بروز بیماری قلبی 

بالا می رود. شما با یک سری اعمال پیشگیرانه می توانید این خطر را کاهش دهید.

شامل قطع سیگار ، کاهش فشار خون بالا ، انجام مرتب ورزش های هوازی و رژیم غذائی حاوی میزان بسیار کمی از چربی های اشباع شده و حاوی میزان زیادی میوه و سبزیجات و غلات سبوس دار

استئوپروز یا پوکی استخوان : در حین سالهای اولیه پس از یائسگی ، روند از دست دادن استخوان رشد سریع تری می یابد و منجر به افزایش ریسک پوکی استخوان می شود. پوکی استخوان با افزایش خطر شکستگی استخوان به خصوص در نواحی کمر و سر استخوان ران همراه است. لذا اهمیت دارد که در این سالها میزان کافی کلسیم  (  1500 – 1200 میلی گرم روزانه ) و ویتامین  ( 800 واحد بین المللی روزانه مصرف کنید. همچنین مهم است که ورزشهای روزانه شامل حد اقل روزی 30 دقیقه پیاده روی ویا دویدن و نیز ورزشهای استقامتی مثل بلند کردن وزنه داشته باشید.

بی اختیاری ادراری: به دلیل کاهش هورمون استروژن بافتهای واژن و مجاری ادراری دچار کاهش قدرت الاستیسیتی ( کش آمدن ) شده و شما ممکن است که یک احساس شدید و مکرر برای 
ادرار کردن (  Urge Incontinence ) ویا بی اختیاری ادراری همراه با سرفه ، خنده و یا
 با بلند کردن اشیا ( Stress Incontinence ) داشته باشید.

افزایش وزن: بسیاری از خانمها در حین دوران حول و حوش یائسگی دچار افزایش وزن می شوند. این مشکل با کم خوردن غذا ( حدود 200 تا 400 کالری روزانه ) و کمی ورزش بیشتر قابل حل  است.

روش های درمانی

یائسگی به خودی خود احتیاج به هیچ درمان خاصی ندارد. به جای آن درمان متمرکز بر برطرف کردن علائم  آن و یا درمان پیشگیرانه است.

هورمون درمانی  

استروژن درمانی تا بحال موثرترین درمان برای برطرف کردن گرگرفتگی بوده است. بسته به سابقه شخصی  و خانوادگی از نظر عدم  وجود بیماری های خاص ( از قبیل سا بقه لخته خون در عروق ، سرطان پستان و رحم و تخمدان و بیماری کبدی و غیره ) پزشک شما ممکن است که هورمون استروژن را در مقادیر بسیار کم 

و مدت محدود برای برطرف کردن علائم شما تجویز کند.

داروهای ضدافسردگی: از قبیل ونلافاکسین (Effexor)، فلوکسیتین(Prozac)، سیتالوپرام (Celexa)  و سرترالین  (Zoloft) میزان گرگرفتگی را تا حدی کاهش می دهند، لذا گزینه خوبی برای افرادی هستند که هورمون درمانی برای آنها بدلایل طبی ممنوع است.

استروژن واژینال: برای برطرف کردن خشکی واژن استروژن را می توان به طور موضعی با استفاده از قرص واژینال ویا حلقه واژینال ویا کرم واژینال مصرف کرد.این فراورده ها میزان بسیار کمی هورمون آزاد می کنند که فقط روی بافت واژن تاثیر می گذارند و به برطرف کردن خشکی واژن و ناراحتی ناشی از نزدیکی جنسی ونیز برطرف کردن بعضی از نشانه های ادراری کمک می کنند.

قبل از تصمیم به هر نوع درمانی با پزشک معالج خود در مورد فواید و عوارض احتمالی ناشی از هر درمان مشاوره کنید.

روش های زندگی و درمانهای خانگی

روش خنک سازی : برای برطرف کردن گرگرفتگی ، سعی کنید که در چند لایه لباس بپوشید و نیز سعی کنید که  علل و عوامل محرک گرگرفتگی در خودتان از قبیل غذاهای تند و یا نوشیدنی های داغ  و هوای گرم 
محیط اطراف را شناسائی کنید.

کاهش ناراحتی واژن : در ابتدا مصرف لوبریکانت های ( مواد لغزنده ساز ) واژینال مثل (Astroglide  و K-Y Jelly) ویا مرطوب کننده های واژن مثل (Replans  و Vagisil) را که بدون نسخه پزشک در دسترس هستند را امتحان کنید. سعی کنید از لحاظ جنسی فعال باقی بمانید تا بافتهای واژن خونرسانی بهتری داشته باشند. اگر این روش ها موثر واقع نشد به پزشک جهت هورمون درمانی احتمالی مراجعه کنید.

داشتن خواب مناسب و کافی : از کافئین ( موجود در قهوه ) پرهیز کنید. سعی کنید که در طول روز تحرک کافی داشته باشید.روشهای ریلاکسیشین ( آرام سازی ) مثل یوگا و تای شی بسیار مفیدند.کتابها و منابع اینترنتی زیادی برای انجام این ورزشها امروزه در دسترس است.

تقویت عضلات کف لگن : با انجام ورزش های کگل ، این عضلات را تقویت کنید. این ورزشها می توانند بعضی از فرم های بی اختیاری ادراری را بهبود بخشند.

تغذیه مناسب : یک رژیم غذایی مناسب ، حاوی تمامی گروه های غذایی شامل میوه و سبزیجات در 5 نوبت روزانه و غلات سبوس دار (Whole Grain) مصرف کرده و میزان مصرف چربی های 
اشباع شده و روغن را محدود کنید.

سیگار نکشید : سیگار کشیدن با افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی – عروقی و سکته و پوکی اسخوان و یک سری از سزطان ها و مشکلات طبی دیگر همراه است.

همچنین ممکن است که گرگرفتگی را بیشتر نموده و یائسگی زودرس ایجاد نماید.

انجام ورزش های منظم : حداقل 30 دقیقه در روز فعالیت ورزشی تا حد زیادی از بیماری های قلبی – عروقی و دیابت ( مرض قند ) و پوکی استخوان و سایر مشکلات در رابطه با پیری می نماید.

ورزش های طولانی تر و سنگین تر برای کاهش وزن مفیدند.ورزش همچنین برای کاهش استرس موثر است.

یوگا را امتحان کنید : مطالعات جدید نشان داده اند که انجام روزانه یوگا در کنترل گرگرفتگی بسیار موثر است.

چکاپ منظم : با دکترتان در مورد انجام تست پاپ اسمیر ( تست تشخیص سرطان دهانه رحم ) و ماموگرافی ( تست تشخیص سرطان پستان ) و تست چربی خون و سایر تست های اسکرینینگ صحبت کنید.

طب آلترناتیو

امروزه به دلیل نگرانی از عوارض هورمون درمانی ، بسیاری از خانم ها طالب طب آلترناتیو هستند.

اگرچه بسیاری از خانم ها کاهش گرگرفتگی را با این داروها تجربه می کنند  اما باید در نظر داشت که عوارض یائسگی فقط محدود به گرگرفتگی نیست و باید که پیشگیری از پوکی استخوان و نیز روشهای جلوگیری از بیماری های قلبی – عروقی را باید در نظر داشت.

سویا و  Isoflavones  موجود در عدس و نخود ممکن است که در درمان کوتاه مدت ( حدود 2 سال ) نشانه های وازوموتور مثل گرگرفتگی موثر باشند.

با توجه به اینکه این ترکیبات حاوی استروژن ضعیفی هستند ، احتمال ضرر بالقوه آنها در افرادیکه دچار 
سرطان های پستان و رحم هستند وجود دارد.

داروی گیاهی   St. John's Wart ممکن است که در درمان کوتاه مدت ( حدود 2 سال ) افسردگی خفیف 
خانم ها موثر باشد.

Black Cohoshممکن است در درمان کوتاه مدت ( کمتر از 6 ماه ) گرگرفتگی موثر باشد.

در مورد بسیاری از داروهای دیگر که بدون نسخه پزشک در دسترس هستند ( OTC ) مطالعات کافی انجام نشده است و نیز از نظر اداره کنترل غذا و داروی آمریکا ( FDA ) احراز صلاحیت نشده اند. پس ممکن است که کیفیت آنها کنترل کافی نشده باشد. علاوه بر آن بسیاری از این داروهای گیاهی ، عوارض جانبی دارند.