سقط مکرر جنین ( بارداری پوچ )
سقط جنین به دفع خودبخودی محصول حاملگی قبل از هفته 20 بارداری اطلاق می شود . بر طبق آمار انجمن متخصصین زنان و زایمان آمریکا حدود 15 تا 20 % از حاملگی ها منجر به سقط جنین می شود در این مقاله به علائم و علل سقط جنین و درمان آن می پردازیم .
علائم و نشانه های بیماری
از لحاظ آماری بیشتر سقط های جنین قبل از هفته 12 بارداری رخ می دهند و علائم آن شامل :
لکه بینی و یا خونریزی واژینال
درد و کرامپ های شکم و قسمت تحتانی پشت
دفع مایع و یا بافت از طریق واژن
در بیشتر موارد خانم هایی که خونریزی خفیف در اوایل حاملگی دارند ، خونریزی خودبخود متوقف شده و بارداری بدون مشکل ادامه می یابد . حتی گاهی اوقات خونریزی های شدید نیز ممکن است به سقط جنین منجر نشود .
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد ؟
هر زمانی که شما باردارید و هر گونه خونریزی واژینال ولو به صورت لکه بینی داریدو یا احساس خروج ناگهانی مایعات از واژن بدون وجود درد و خونریزی دارید و یا دفع بافت از واژن داشته اید .
در مورد خروج بافت بهتر است که کل بافت دفعی را درون یک ظرف تمیز گذاشته و به پزشک نشان دهید . این کار کمک زیادی به پزشک برای یافتن علت سقط و نیز رد کردن احتمال حاملگی خارج رحمی در شما می دهد .
علل سقط جنین
ژنها و کروموزوم های غیر طبیعی – اغلب موارد سقط جنین بدلیل عدم رشد و توسعه نرمال جنین رخ می دهد . اختلالات ژنی و کروموزوم های غیر طبیعی در جنین اکثرا ارثی نیستند . در زیر به برخی از این مشکلات اشاره می کنیم :
تخم پوچ یا Blighted Ovum – در زمانی که یک تخمک بارور شده دارای جفت و کیسه آب ولی بدون جنین باشد به آن تخم پوچ اطلاق می شود . این حالت بسیار شایع و علت حدود نیمی از موارد کل سقط جنین در سه ماهه اول حاملگی را تشکیل می دهد . علت بروز آن هنوز شناخته نشده است .
مرگ داخل رحمی جنین Fetal Death – در این حالت جنین موجود است ولی حیات ندارد . در نتیجه بیمار علائم و نشانه های حاملگی را داراست . دلیل مرگ داخل رحمی جنین متعدد است ویکی از دلایل آن مشکلات ژنتیکی جنین می باشد .
حاملگی مولار Molar Pregnancy – که در اصطلاح عامیانه به آن بچه خوره می گویند . نام دیگر آن بیماری تروفوبلاستیک حاملگی است و شیوع آن یک در هزار بارداری می باشد . علت آن بروز اختلالاتی در جفت جنین در هنگام بارداری می باشد .
مشکلات طبی مادر – در پاره ای از موارد بیماری ها و مشکلات طبی مادر مسئول سقط جنین می باشند نظیر : دیابت کنترل نشده ، بیماری تیروئید ، عفونت ها ، مشکلات هورمونی و اختلالات تشریحی رحم و سرویکس
چه عواملی سبب سقط جنین نمی شوند ؟
بر خلاف تصور عامه ، فعالیت های روزمره و انجام ورزش و بلند کردن اشیا سنگین و نیز داشتن رابطه جنسی و کار کردن ( به شرطیکه محل کار عاری از مواد شیمیائی مضر باشد) سبب سقط جنین نمی شوند .
عوامل خطر ساز بیماری
سن مادر – در مادران بالای 35 سال سن خطر سقط جنین بطور قابل توجهی افزایش می یابد . در مطالعات اخیر سن بالای 35 سال پدر نیز در افزایش سقط تاثیر گذار بوده است .
سابقه سقط جنین قبلی – افرادیکه سابقه 2 بار سقط جنین در گذشته داشته اند ، احتمال سقط جنین بعدی آنها به 28% افزایش می یابد .
بیماری های مزمن مادر – افرادیکه دیابت و بیماری تیروئید دارند ، در معرض خطر بیشتری هستند .
مشکلات تشریحی رحم و سرویکس – نظیر رحم دارای سپتوم و یا رحم تک شاخ و نیز کوتاهی طول دهانه رحم
مصرف سیگار و الکل و مواد مخدر
تست های پره ناتال تهاجمی نظیر آمنیوسنتز و بیوپسی کوریون (CVS ) بطور جزئی احتمال سقط جنین را افزایش می دهند .
عوارض سقط جنین
در موارد سقط عفونی ، بیمار دارای علائم تب ، لرز و ترشحات واژینال غلیظ و بدبو می تواند باشد .
به طور کلی عوارض سقط جنین عبارتند از : خونریزی ، باقی ماندن بقایای جفت و جنین ، سوراخ شدن رحم حین کورتاژ و صدمه به ارگان های مجاور ، عفونت های رحمی و لگنی ، سندرم آشرمن ( چسبندگی داخل رحم )
تست های تشخیصی
معاینه لگن توسط پزشک برای تعیین سایز رحم و میزان باز شدن دهانه رحم
سونوگرافی شکمی و واژینال – برای تعیین وجود ضربان قلب جنین و میزان رشد جنین
آزمایشات خونی نظیر تست BHCG برای تعیین احتمال وجود بقایای جفت پس از سقط
آزمایشات بافتی برای تشخیص قطعی سقط جنین و نیز رد احتمال حاملگی مولار
انواع سقط جنین
تهدید به سقط – Threatened Abortion به مواردی اطلاق می شود که شما دارای خونریزی واژینال هستید ولی دهانه رحم هنوز اتساع نیافته است . در این حالت 50% احتمال سقط جنین وجود دارد .
سقط اجتناب ناپذیر- Inevitable Abortion به مواردی اطلاق می شود که شما دارای درد و خونریزی رحمی هستید و دهانه رحم شما متسع شده است ، لذا سقط جنین قطعی می باشد .
سقط فراموش شده - Missed Abortion به حالتی اطلاق می شود که بافت های جنینی و جفت در داخل رحم مانده است ولی جنین فاقد حیات است .
سقط کامل - Complete Abortion به حالتی اطلاق می شود که کل محصول حاملگی ( شامل جفت و جنین ) خارج شده باشد .
سقط عفونی – Septic Abortion بدلیل عفونت در جریان سقط جنین و یا کورتاژ رخ می دهد که می تواند خیلی شدید باشد لذا احتیاج به درمان فوری دارد .
دارو و روش های درمانی
پزشک شما ممکن است استراحت و پرهیز از رابطه جنسی و ورزش را تا زمان تخفیف علائم درد و خونریزی توصیه بکند . گرچه مطالعات جدید پزشکی ، موثر بودن آنها را در جلوگیری از احتمال سقط جنین ثابت نکرده است ولی در نهایت این موارد می تواند منجر به کاهش درد و خونریزی شما بشود .
درمان انتظاری – در برخی موارد ممکن است شما ترجیح بدهید که جریان سقط خودبخود جلو برود . این مرحله ممکن است چند هفته بطول بکشد و تحمل آن از لحاظ روحی و احساسی برای شما مشکل باشد .
درمان طبی – با تجویز قرص های واژینال سیتوتک توسط پزشک و یا کورتاژ رحم ( تراشیدن داخل رحم با وسیله ای بنام کورت ) D&C در اطاق عمل باشد . عوارض این عمل شامل سوراخ شدن رحم بندرت و نیز احتمال بسیار کم آسیب به ارگان های مجاور رحم و عفونت و خونریزی براثر باقی ماندن بقایای جفت باشد .در موارد سقط های مکرر سه ماهه دوم بارداری که به دلیل نارسائی دهانه رحم و باز شدن بیش از حد آن ( دیلاتاسیون سرویکس ) رخ داده اند پزشکان عمل سرکلاژ یا دوختن دهانه رحم با نخ های مخصوص را در اطاق عمل انجام می دهند( عمل شیرودکار) و این نخ بایستی هفته قبل از زایمان خارج شود ولی اگر بیمار کاندید سزارین است می تواند برای حاملگی بعدی باقی بماند .
بهبودی پس از سقط جنین ممکن است از چند ساعت تا چند روز طول بکشد ولی ذکر این نکته حائز اهمیت است که تا 2 هفته پس از سقط از داشتن رابطه جنسی و یا دوش واژینال و یا تامپون حذر کنید . شروع پریود بعدی پس از سقط ممکن است تا 6 هفته بطول بکشد اما شما 2 هفته پس از سقط می توانید از روش های ضد بارداری نظیر قرص جلوگیری و یا IUD استفاده کنید . حداقل یک ماه قبل از تصمیم برای بارداری بعدی صبر کنید .
نکته : اگر سن شما 35 سال و یا بالاتر است پس از 2 بار سقط جنین پشت سر هم و اگر سنتان پائین تر از 35 سال است پس از 3 بار سقط بررسی پزشکی از لحاظ وجود عوامل ژنتیک و مشکلات رحمی و غیره ضرورت دارد . گرچه باید خاطر نشان کرد که حتی بدون درمان حدود 70 % زنانی که دارای سقط مکرر هستند ، حاملگی های آینده موفقیت آمیزی خواهند داشت .
